Prof. Kazimierz Ilski: Tutaj nie chodzi o nas

Prof. Kazimierz Ilski jest byłym dziekanem Wydziału Historii oraz jedną z osób stojących za utworzeniem naszego kierunku. Od października prowadzi zdalnie dla pierwszego roku studentów zajęcia "Tradycje artes liberales". Poprosiliśmy go, aby napisał kilka zdań o tym przedmiocie i całym kierunku.

Czym właściwie są liberal arts and sciences? Nazwa jest angielska, ale z kolei tytuł przedmiotu to “Tradycje artes liberales” - słyszymy łacinę.

Obok pierwszej, prostej odpowiedzi, że LAS jest kierunkiem studiów, który w pierwszym naborze na UAM przyciągnął grono dobrze zmotywowanych studentów, trzeba zaznaczyć, że jest pewną koncepcją kształcenia i wychowywania, którą Grecy ujmowali słowem paideia.

W żadnym wypadku nie chodzi o anachroniczne powtórzenie kształcenia w formie greckiej Akademii lub Liceum. Pewne pryncypia decydujące o kształtowaniu umysłowego modelu są godne wszak przypomnienia i w zmodernizowanej formie godne naśladowania. Chodzi bowiem o kształcenie w pełni wolnego człowieka  i kształtowanie wspólnoty wolnych ludzi – uniwersytetu jako ”wspólnoty zwątpienia”. Bycie wolnych obywateli świata ze sobą pozwala bowiem nie tyle wzajemnie zawstydzać się niewiedzą, lecz w otwartej dyskusji przekraczać granice tego, co już zostało ustalone lub korygować to, co zostało ustalone wadliwie – bez służalstwa modom i wietrzejącym metodologiom. Chodzi o to, aby we wspólnocie profesorów i studentów stawiać każde z możliwych pytań, byleby formalnie odpowiadało kryteriom logiki, aby tezę można było weryfikować przez antytezę. Wolność nauki polega na otwieraniu nowych pól przy poszanowaniu tradycji. Na gromadzeniu wiedzy w strukturach wertykalnych, przez pokolenia i horyzontalnych, przez ustawiczny kontakt z przyjaciółmi z innych uniwersytetów na Wschodzie i Zachodzie. Wolność nie jest przywilejem marnotrawienia czasu, nie jest też przywilejem narcystycznego skoncentrowania się na sobie; na pięknym, wytrenowanym ciele, i umiejętnościach opisanych przez nauki szczegółowe w imię kariery, zysku lub krótkotrwałej popularności. W paidei ciągle chodzi o „dobre życie” i budzenie tęsknoty do odkrywania niezmiennego i harmonijnego porządku świata.